Xác ướp Chinchorro: Kho báu cổ đại trước những đe dọa hiện đại
Những xác ướp lâu đời nhất thế giới
Được chôn cất tại Sa mạc Atacama ở miền bắc Chile gần 7.000 năm trước, xác ướp Chinchorro là bằng chứng lâu đời nhất được biết đến về việc ướp xác nhân tạo. Những thi thể được bảo quản của người Chinchorro, nền văn hóa đầu tiên được biết đến là ướp xác người chết, đã trở thành một phần của địa hình nơi đây, thường ẩn mình bên dưới các công trình phát triển mới và gây gián đoạn cho các dự án xây dựng.
Một quá trình ướp xác độc đáo
Điều làm nên sự khác biệt của xác ướp Chinchorro là địa vị xã hội của họ: bất kể giàu nghèo hay địa vị gia đình, tất cả mọi người đều được ướp xác. Người Chinchorro không chôn cất người chết mà thay vào đó, họ mang theo xác ướp của người thân khi họ di chuyển, như thể người chết vẫn đang đồng hành cùng họ.
Trong một thời gian, chiến lược ướp xác của người Chinchorro liên quan đến chiến thuật “xác ướp đen”, trong đó xác chết không còn da hoặc nội tạng, chỉ còn lại bộ xương. Những bộ xương này sau đó được bọc trong các lớp phủ tinh xảo làm từ lau sậy, da sư tử biển, đất sét, len alpaca và tóc giả làm từ tóc người.
Một biểu đạt nghệ thuật
Đối với người Chinchorro, những xác ướp này không chỉ là những di hài được bảo quản mà còn là các tác phẩm nghệ thuật. Họ không để lại đồ gốm hoặc các hình thức công cụ sáng tạo hàng ngày nào khác, thay vào đó, họ thể hiện cảm xúc của mình và biến người chết thành những tác phẩm nghệ thuật đích thực thời tiền Tây Ban Nha.
Một môi trường đầu độc
Sa mạc Atacama, nơi người Chinchorro sinh sống, là một môi trường đầu độc do nồng độ asen tự nhiên cao trong đất và sơn mangan được sử dụng để trang trí xác ướp. Điều này có thể góp phần vào tỷ lệ tử vong cao bất thường trong cộng đồng người Chinchorro.
Những đe dọa hiện đại
Mặc dù có tuổi đời cao và được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới nhưng xác ướp Chinchorro hiện phải đối mặt với những mối đe dọa mới. Biến đổi khí hậu và việc thiếu một không gian triển lãm thống nhất đã ảnh hưởng đến những xác ướp này. Tuy nhiên, những nỗ lực đang được tiến hành để xây dựng một bảo tàng và công viên khảo cổ riêng cho người Chinchorro trong khu vực.
Di sản cho người sống
Đối với những người vẫn chung sống với xác ướp ở Arica, sống giữa những người đã khuất không quá đáng sợ mà giống như một phần trong cuộc sống hàng ngày của họ hơn. Họ trân trọng lịch sử xung quanh mình và coi đó là một phần di sản của họ.
“Tôi cảm thấy rằng chúng tôi chính là sự tiếp nối của người Chinchorro”, Alfredo Guerrero, một cư dân Arica, cho biết. “… Tôi sẽ không rời khỏi nơi này. Tôi sẽ luôn ở đây, vì vậy tôi sẽ luôn đến thăm họ”.
Xác ướp Chinchorro tiếp tục gây ấn tượng và hấp dẫn, nhắc nhở chúng ta về sự khéo léo và khả năng phục hồi của các nền văn minh cổ đại và tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản văn hóa của chúng ta cho các thế hệ mai sau.
