Fransız raporu Afrika sanatının geri dönüşünü öneriyor
Macron’un Geri Dönüş Taahhüdü
Aralık 2021’de Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, şu anda Fransız müzelerinde bulunan Afrika sanat eserlerinin geri dönüşü hakkında bir rapor hazırlanmasını istedi. Sanat tarihçi Bénédicte Savoy ve Senegalli yazar Felwine Sarr tarafından kaleme alınan rapor, Fransa’nın sömürge döneminde rızası alınmadan alınan Afrika kültürel mirasının geri dönüşünü başlatmasını öneriyor.
Yağmalanan Eserler ve Sömürge Mirası
Rapor, 19. yüzyıldan 1960’lara kadar süren Fransa’nın sömürge yönetimi sırasında Fransız askerleri, yöneticileri ve bilimsel kaşifler tarafından ele geçirilen eserlere odaklanıyor. Afrika ülkeleri bu kültürel hazinelerin uzun yıllardır geri verilmesini talep ediyor ancak Fransız yasaları müzelerin devralınan eserleri kalıcı olarak teslim etmesini yasaklıyor.
İade Önerileri
Savoy ve Sarr’ın raporu, geri dönüş için üç aşamalı bir plan öneriyor:
- Sembolik Eserlerin Hemen İadesi: Önümüzdeki yıl içinde Fransa, Afrika ülkeleri tarafından talep edilen Abomey, Benin’den 1892’de alınan heykeller ve saray hazineleri gibi oldukça sembolik öneme sahip birkaç eseri iade etmelidir.
- İşbirliğine Dayalı Envanter ve İade: 2022 baharı ile 2022 Kasım ayı arasında Fransız müzeleri, koleksiyonlarındaki Afrika eserlerinin envanterlerini çıkarmak için Afrika yetkilileriyle birlikte çalışmalıdır. Ortak komiteler daha sonra iade taleplerini inceleyecek ve ilgili ülkeler ve topluluklar tarafından önemli görülen eserleri iade edecektir.
- Sürekli İade Süreci: Henüz iade talebinde bulunmayan Afrika ülkeleri bunu yapmalıdır, çünkü rapor sürecin zamanla sınırlı olmamasını öneriyor.
Yasal ve Pratik Hususlar
Bu önerileri uygulamak için Macron, Fransa parlamentosundan bir yasa geçirtmelidir. Ancak rapor, geri dönüş savunucuları tarafından doğru yönde atılmış bir adım olarak memnuniyetle karşılandı. Benin’deki Zinsou Sanat Vakfı’nın başkanı Marie-Cecile Zinsou, raporun “tarihimizi geri almamıza ve nihayet kıtada paylaşabilmemize” yol açacağını umduğunu dile getirdi.
Avrupa Müzeleri Üzerindeki Etkisi
Fransa’daki geri dönüş politikalarında yapılacak değişiklikler, yağmalanan Afrika kültürel eserlerine sahip diğer Avrupa müzeleri üzerinde baskı oluşturabilir. Paris’teki Quai Branly Müzesi gibi bazı kurumlar, koleksiyonlarının büyük bir bölümünü Afrika’dan edinmiştir. Rapor, amacın Avrupa müzelerini boşaltmak değil, “Afrika mirasının coğrafyasını dünyada yeniden dengelemek” olduğunu vurgulamaktadır.
Alternatif Çözümler ve Gelecek Adımlar
Rapor ayrıca müzelerin geri dönen eserlerin yerine kopyalar koymayı düşünmesini öneriyor. Bu, müze koleksiyonlarından eser kaybı konusunda duyulan endişeleri azaltabilir. Sonuç olarak, raporun önerileri Afrika kültürel mirasının daha adil bir şekilde dağıtılmasını teşvik etmeyi ve Fransa ile Afrika ülkeleri arasındaki diyaloğu geliştirmeyi amaçlamaktadır.