Çiçek Salgını Mandan Yerlilerini Yok Etti
Salgının Tarihçesi
1837’de St. Peters adlı vapur Fort Clark’a yanaşarak ölümcül bir yük getirdi: çiçek virüsü. Virüs daha önce yüksek düzlüklerdeki Amerikan yerlisi kabilelerini harap etmişti, ancak Mandanlar büyük ölçüde gazabından kaçmışlardı. Ancak bağışıklıkları azalmıştı ve artık hastalığa karşı oldukça hassastılar.
Hastalığın Yayılması
Çiçek salgını Mandan köyünde yayıldıkça korkunç acılara ve ölümlere neden oldu. Kurbanlar yüksek ateş, titreme ve dayanılmaz ağrılar yaşadılar. Çoğunlukla çiçek hastalığının karakteristik kabarcıkları ortaya çıkmadan önce ölüyorlardı. Ölü sayısı hızla arttı ve tüm aileler birkaç gün içinde yok oldu.
Joshua Pilcher’ın Aşılama Kampanyası
Yaklaşan felaketle karşı karşıya kalan yeni atanan Sioux Ajansı ajanı Joshua Pilcher harekete geçti. Hâlâ düzlüklerde avlanan göçebe Siouxların Mandanlarla aynı kaderden kurtulabileceğini fark etti. Pilcher, inek çiçeği (çiçeğin daha hafif bir formu ve bağışıklık sağlayan) aşısını Siouxlara uygulaması için Dr. Joseph DePrefontaine’i işe aldı.
Tehlikelere ve öfkeli kabilelerin direnişlerine rağmen Pilcher ve DePrefontaine olabildiğince çok Siu’ya aşı yapmak için tehlikeli bir göreve giriştiler. Missouri Nehri boyunca ilerleyerek binlerce yerliyi aşıladılar. Ancak hastalığa karşı savunmasız kalan birkaç büyük göçebe Lakota grubunu bulamadılar.
Amerikan Yerlisi Kabileleri Üzerindeki Etkisi
Çiçek salgını, yüksek düzlüklerdeki Amerikan yerlisi kabileleri üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. Bir zamanlar 1.600 kişilik gelişen bir kabile olan Mandanlar sadece 31 kişiye düştü. Hidatsa ve Arikara gibi diğer kabileler de ağır kayıplar verdi. Salgın kabilelerin ekonomilerini zayıflattı, sosyal sistemlerini yok etti ve nüfuslarını onardı.
Etik Sonuçlar
Mandan Yerlileri arasındaki çiçek salgını, aşılama ve tıbbi müdahalelerin yerli topluluklardaki rolü hakkında önemli etik soruları gündeme getirmektedir. Bazı Kızılderililer bugün iyi niyetli olsa da aşı kampanyasının geleneksel kültürlerinin ve yaşam tarzlarının kaybına katkıda bulunmuş olabileceğine inanmaktadır.
Salgının Mirası
1837 çiçek salgını, bulaşıcı hastalıkların savunmasız nüfuslar üzerindeki yıkıcı etkisinin trajik bir hatırlatıcısı olarak hizmet etmektedir. Ayrıca gelecekteki salgınları önlemek için aşılamanın ve halk sağlığı önlemlerinin önemini de vurgulamaktadır. Bugün çiçek virüsü hala araştırma tesislerinde bulunmakta ve bu da biyoterörizm potansiyeli konusunda endişelere yol açmaktadır.
Kültürel Canlanma ve Koruma
Mandanların yaşadığı kayıplara rağmen, torunları kültürel miraslarını korumaya ve canlandırmaya devam ediyor. Amy Mossett gibi eğitimciler ve tercümanlar Mandan dilini yaşatmaya ve atalarının dayanıklılık hikayesini paylaşmaya çalışıyorlar. Fort Clark’taki eski Mandan köyü gibi kutsal alanlar kabile için büyük önem taşıyor ve tarihlerinin ve geleneklerinin bir hatırlatıcısı olarak hizmet ediyor.
Öğrenilen Dersler
Mandan Yerlileri arasındaki çiçek salgını günümüz için değerli dersler sunmaktadır. Şunların önemini göstermektedir:
- Hastalık salgınlarını önlemek için halk sağlığına ve aşılama programlarına yatırım yapmak
- Yerli toplulukların kültürel özerkliğine ve değerlerine saygı duymak
- Tarihsel adaletsizliklerden muzdarip olanların anısını korumak ve onurlandırmak
