Sztuka nauk o życiu

Klęska Napoleona pod Waterloo: wulkaniczne powiązanie?

Bitwa pod Waterloo

18 czerwca 1815 r. pod Waterloo w Belgii rozegrała się bitwa, która stała się kluczowym momentem w historii Europy. W bitwie starły się ze sobą armia francuska pod wodzą Napoleona Bonapartego oraz koalicja wojsk brytyjskich, pruskich i holenderskich. Klęska Napoleona pod Waterloo ostatecznie zakończyła jego panowanie i zapoczątkowała nową erę w europejskiej polityce.

Nietypowe opady deszczu i opóźnienie Napoleona

W nocy poprzedzającej bitwę ulewne deszcze nawiedziły pole bitwy. Według niektórych historyków Napoleon opóźnił swój atak do czasu wyschnięcia ziemi, obawiając się, że błoto utrudni przemieszczanie się jego żołnierzy i artylerii. Opóźnienie to okazało się zgubne, gdyż dało przeciwnym wojskom czas na połączenie sił i przeprowadzenie niszczycielskiego ataku.

Wybuch wulkanu w Indonezji

Nowe badania sugerują, że niesprzyjająca pogoda, która mogła przyczynić się do klęski Napoleona, miała swój początek w wybuchu wulkanu oddalonego o tysiące kilometrów. W kwietniu 1815 r. wulkan Tambora na indonezyjskiej wyspie Sumbawa gwałtownie wybuchł, wyrzucając w atmosferę ogromne ilości popiołu i pyłu.

Popiół wulkaniczny w jonosferze

Tradycyjnie naukowcy uważali, że pióropusze wulkaniczne mogą docierać jedynie do stratosfery, około 31 mil nad powierzchnią Ziemi. Jednak najnowsze badania przeprowadzone przez Matthew J. Genge’a, naukowca zajmującego się Ziemią w Imperial College London, wskazują, że popiół wulkaniczny może być wyrzucany znacznie wyżej, docierając do jonosfery, która rozciąga się od 50 do 600 mil nad Ziemią.

Siły elektrostatyczne i tworzenie się chmur

Badania Genge’a ujawniają, że siły elektrostatyczne mogą przenosić popiół wulkaniczny do jonosfery. Kiedy naładowane elektrycznie cząstki popiołu osiągają jonosferę, mogą zaburzać klimat, przyciągając parę wodną i powodując tworzenie się chmur.

Wpływ Tambory na Europę

Erupcja Tambory uwolniła do atmosfery aerozole siarczanowe, które stopniowo rozprzestrzeniły się na całą półkulę północną. Chociaż pełnych skutków erupcji nie odczuto aż do 1816 r., znanego jako „rok bez lata”, możliwe jest, że cząsteczki popiołu z erupcji mogły wpływać na formacje chmur i wzorce pogodowe w Europie już w czerwcu 1815 r.

Brytyjskie zapisy pogodowe

Brytyjskie zapisy pogodowe z 1815 r. wskazują, że lato tego roku było wyjątkowo deszczowe. Genge sugeruje, że te zwiększone opady mogły być związane z erupcją Tambory i obecnością popiołu wulkanicznego w jonosferze.

Erupcja Krakatau i świetliste chmury

Inny indonezyjski wulkan, Krakatau, wybuchł w sierpniu 1833 r. Niedługo po erupcji obserwatorzy w Anglii byli świadkami pojawienia się dziwnych, świetlistych chmur wysoko w atmosferze. Te chmury, znane jako polarne chmury mezosferyczne, zwykle tworzą się do 53 mil nad powierzchnią Ziemi. Ich obecność wkrótce po erupcji Krakatau sugeruje, że popiół wulkaniczny rzeczywiście może dotrzeć do górnych warstw atmosfery i wpływać na formacje chmur.

Klęska Napoleona: złożona zagadka

Chociaż erupcja Tambory mogła przyczynić się do niesprzyjającej pogody pod Waterloo, należy zauważyć, że na wynik bitwy wpłynęło wiele czynników. Obie strony zmagały się z tymi samymi warunkami pogodowymi, a decyzje strategiczne odegrały kluczową rolę w końcowym rezultacie.

Teoria Genge’a: nowa perspektywa

Badania Genge’a dostarczają świeżej perspektywy na potencjalny wpływ erupcji wulkanicznych na wzorce pogodowe. Wykazując, że popiół wulkaniczny może podróżować wyżej niż wcześniej sądzono, jego praca otwiera nowe możliwości zrozumienia złożonej zależności między klimatem a aktywnością wulkaniczną.