Francuski raport zaleca zwrot afrykańskiej sztuki
Zaangażowanie Macrona na rzecz zwrotu
W grudniu 2021 r. prezydent Francji Emmanuel Macron zlecił sporządzenie raportu na temat zwrotu afrykańskich dzieł sztuki, które obecnie znajdują się we francuskich muzeach. Raport autorstwa historyka sztuki Bénédicte Savoy i senegalskiego pisarza Felwine’a Sarra zaleca, aby Francja zwróciła afrykańskie dziedzictwo kulturowe, które zostało zabrane bez zgody w okresie kolonialnym.
Zrabowane artefakty i spuścizna kolonialna
Raport koncentruje się na artefaktach pozyskanych przez francuskich żołnierzy, administratorów i naukowych odkrywców w okresie kolonialnych rządów Francji od XIX wieku do lat 60. XX wieku. Narody afrykańskie od dawna apelują o zwrot tych dóbr kultury, ale francuskie prawo zabrania muzeom trwałej rezygnacji z pozyskanych obiektów.
Rekomendacje dotyczące restytucji
Raport Savoy i Sarra proponuje trzyetapowy plan restytucji:
- Natychmiastowy zwrot obiektów symbolicznych: W ciągu najbliższego roku Francja powinna zwrócić kilka wysoce symbolicznych artefaktów, o które poprosiły narody afrykańskie, takich jak posągi i skarby pałacowe zabrane z Abomey w Beninie w 1892 roku.
- Wspólny spis i restytucja: W okresie od wiosny 2022 r. do listopada 2022 r. francuskie muzea powinny współpracować z urzędnikami afrykańskimi w celu utworzenia spisów afrykańskich artefaktów w swoich zbiorach. Następnie wspólne komisje rozpatrzą wnioski o restytucję i zwrócą przedmioty uznane za znaczące przez zainteresowane narody i społeczności.
- Trwający proces restytucji: Narody afrykańskie, które jeszcze nie złożyły wniosków o restytucję, powinny to zrobić, ponieważ raport zaleca, aby proces ten nie był ograniczony czasowo.
Kwestie prawne i praktyczne
Aby wdrożyć te zalecenia, Macron musi uchwalić ustawę przez parlament francuski. Jednak raport został przyjęty przez zwolenników restytucji jako krok we właściwym kierunku. Marie-Cecile Zinsou, prezes Fundacji Sztuki Zinsou w Beninie, wyraziła nadzieję, że raport doprowadzi do „odzyskania naszej historii i możliwości jej podzielenia się w końcu na kontynencie”.
Wpływ na europejskie muzea
Zmiany w polityce restytucji we Francji mogą wywrzeć presję na inne europejskie muzea posiadające zrabowane afrykańskie artefakty kulturowe. Niektóre instytucje, takie jak Musée du Quai Branly w Paryżu, pozyskały duże części swoich zbiorów z Afryki. Raport podkreśla, że celem nie jest wyczerpanie zbiorów europejskich muzeów, lecz „zrównoważenie geografii afrykańskiego dziedzictwa na świecie”.
Alternatywne rozwiązania i dalsze kroki
Raport sugeruje również, aby muzea rozważyły zastąpienie zwróconych przedmiotów replikami. Mogłoby to złagodzić obawy związane z potencjalną utratą artefaktów ze zbiorów muzealnych. Ostatecznie zalecenia raportu mają na celu promowanie bardziej sprawiedliwego podziału afrykańskiego dziedzictwa kulturowego i promowanie dialogu między Francją a narodami afrykańskimi.